Θέματα Πανελλαδικών εξετάσεων Χημείας 2023 ( Ιούνιος ΓΕΛ ) - Ανάλυση και σχολιασμός

Την Πέμπτη 8 Ιουνίου 2023 πραγματοποιήθηκε η εξέταση στο μάθημα της Χημείας στο πλαίσιο την πανελλαδικών εξετάσεων 2023 για τα Γενικά Ημερήσια & Εσπερινά Λύκεια.

Τα θέματα είναι διαθέσιμα εδώ .

Οι απαντήσεις των θεμάτων από την Ένωση Ελλήνων Χημικών ( Ε.Ε.Χ. ) είναι διαθέσιμες εδώ 

Το δελτίου τύπου της Ε.Ε.Χ. για την εξέταση στο μάθημα της Χημείας είναι διαθέσιμο εδώ 

Ας γράψω και εγώ "δυο - τρεις" ( και παραπάνω ) λεξούλες για τη φετινή εξέταση στο μάθημά μας ( προφανώς δεν θα είμαι ούτε ο πρώτος ούτε ο μοναδικός που "είδε" μερικά πράγματα ).   

Πρώτα - πρώτα μερικά νέα από το "μέτωπο" ( αν και δεν έχει πολύ σημασία αφού σε μια εβδομάδα θα έχουμε τα επίσημα αποτελέσματα ). Κατανομή βαθμολογιών από :

- τρία ( 3 ) βαθμολογικά κέντρα 

- 512 γραπτά 

Αξίζει να σημειώσουμε μερικά σημεία.

Μοιάζει να :

1) αυξάνεται ελαφρώς το ποσοστό των μαθητών που γράφουν άριστα ( > 18 )

2) αυξάνεται ελαφρώς το ποσοστό των μαθητών που έγραψαν κάτω από την βάση ( 10 > )

3) μειώνεται σημαντικά το ποσοστό των μαθητών με τις μέτριες επιδόσεις ( 14 - 16 ). Προς τα που φεύγει αυτό το ποσοστό θα το δείξουν τα επίσημα στατιστικά ( η δική μου εκτίμηση είναι προς τα κάτω ).

Χωρίς να θέλω και να μπορώ να πω περισσότερα , η ίδια εικόνα υπάρχει ( πάνω-κάτω ) και στη Φυσική. Τα γραπτά στα μαθηματικά είναι αισθητά καλύτερα ( "ευκολότερα θέματα ever + λίγες πράξεις" μου είπε ο συντονιστής της βαθμολόγησης τους ) ενώ στη Βιολογία υπάρχουν χειρότερες επιδόσεις από τις περσινές.   

Τα κύρια χαρακτηριστικά του διαγωνίσματος :

1) Θεωρία vs ασκήσεις : 63 - 37 

Για άλλη μια φορά εφαρμόζεται το μοτίβο "60-40" που βλέπουμε συνεχώς στην εξέταση της Χημείας στις πανελλαδικές εξετάσεις.  

2) Τριάντα τέσσερα ( 34 ) σημεία απόδοσης μορίων 

Μην περιμένετε πολλές αναβαθμολογήσεις. Αν και δεν ενδιαφέρει τους μαθητές, το φετινό διαγώνισμα ήταν από τα πιο κουραστικά στη βαθμολόγηση τους. Μόριο - μόριο παντού , "γεμάτα" ( έστω και με λάθη ) γραπτά , 10 σελίδες min σε κάθε γραπτό. 

3) Απουσία της "προλόγησης" των ερωτημάτων

Επιτέλους οι θεματοδότες ( θέμα + δότης ) έβαλαν ερωτήματα χωρίς να νοιώθουν την υποχρέωση να τα εντάξουν σε μια εφαρμογή τους στην "καθημερινότητα" ( τι πως πού ? ). Λες και τις προηγούμενες χρονιές έψαχναν άλλοθι για το "έγκλημα" που ΘΑ έπρατταν. Θέλω να πιστεύω ότι δεν ήταν μια τυχαία κατάληξη μιας θεματοδοσίας αλλά μια συνειδητή επιλογή ή ( ακόμα καλύτερα ) μια οδηγία από τα ανώτερα κλιμάκια. Δεν είναι δυνατόν να νομίζεις ότι διδάσκεις την ώρα που καλείσαι να εξετάσεις. Πρέπει να κουβαλάς πολλά κόμπλεξ και ανασφάλειες ώστε να θέλεις να πείσεις τον εξεταζόμενο ότι αυτό που σου θέτω ως ερώτημα είναι κάτι που δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτό και ευτυχώς που είμαι εγω και στο αναδεικνύω έστω και την τελευταία στιγμή.

Φτάν' ... το κάνατε το κομμάτι σας. Κρατήστε την όρεξή σας για τους μεταπτυχειακούς φοιτητές σας.

4) Απουσία θέματος "εκτός ύλης" ή στα όρια του "εντός - εκτός"

Επιτέλους !!! Δυστυχώς πανηγυρίζουμε για τα αυτονόητα αλλά η θεματοδοσία της τελευταίας 4ετίας είχε αυτό το ( εφιαλτικό ) χαρακτηριστικό. Δεν ξέρω εάν θεωρείται προφανές ότι με οκτώ ( 8 ) κεφάλαια ύλης μπορεί κάποιος ΩΡΑΙΟΤΑΤΑ να φτιάξει ένα διαγώνισμα με ερωτήματα εντός ύλης αλλά αυτό το χαρακτηριστικό κατάληξε να είναι ( δυστυχώς ) ένα από τα απολύτως ζητούμενα της φετινής εξέτασης. 

5) Εξαιρετικά χρονοβόρα η επίλυση του από τους μαθητές 

Τα 34 σημεία απόδοσης μορίων απαιτούν 34 διαφορετικές επιλύσεις. Ο μαθητής πρέπει να έχει δικαίωμα και στην δεύτερη σκέψη και στην αναγνώριση ενός λάθος του. Αυτό - εκτιμώ - ότι ήταν το     ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΛΑΘΟΣ στον σχεδιασμό του φετινού διαγωνίσματος. Θα πρέπει να συνεκτιμηθεί και αδυναμία των μαθητών να στοχεύσουν τις απαντήσεις τους ( covid mode ? ) στη μοριοδότηση. Είδα απαντήσεις δύο ( 2 ) σελίδων στο ερώτημα Β1-β και Β2-α.

6) Σχολικό βιβλίο , S4E και ΤΘ πήραν την σκυτάλη από τους ¨βωξίτες , τα ισότοπα , τις ασπιρίνες και τα πλαστικά"

... και ελπίζω να την κρατήσουν. Θα το ξαναγράψω πιο "επιθετικά" . Όποιος προκειμένου να βγάλει ένα διαγώνισμα με θέματα από οκτώ κεφάλαια, αρχίζει να βγάζει λαγούς από καπέλα ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΗΣ ΘΕΜΑΤΟΔΟΣΙΑΣ.

Στοιχεία από την βαθμολόγηση των γραπτών 

( τα στοιχεία έχουν προέρθει από 150 γραπτά )

Α5

Το Α5 ( ατομικό πρότυπο Bohr ) ήταν το ερώτημα πολλαπλής επιλογής που δυσκόλεψε περισσότερο τους φετινούς μαθητές. Το 50% των μαθητών δίνει λανθασμένη απάντηση σε ένα ερώτημα όπου λύνεται με το κλασικό ΔΕ(min) => Eφωτ(min) => λ(max) και αντίστροφα. Εντυπωσιακό ?
Το φάσμα που έδινε δίπλα βοήθησε , μπέρδεψε ή "ψάρωσε" τελικά τους μαθητές ? Εκτιμώ ότι τους ψάρεψε. 

Β3

Παραλλαγή στην 122 του σχολικού βιβλίου. ΣΟΥΠΕΡ - ΕΞΤΡΑ - ΚΑΡΑ - ΣΟΣΑΡΑ . 

Δεν θα γράψω κάτι μυστικό. Οι μαθητές δεν ξέρουν να διαβάζουν εκφωνήσεις. Το μονοπρωτικό οξύ ΗΑ δηλώνεται ΕΞ' ΑΡΧΗΣ ότι είναι ισχυρό. Η άσκηση του σχολικού βιβλίου είναι απείρως πιο δύσκολη. 

Πολλοί μαθητές ( αλλά και ο 1ος λύτης στην ΚΕΕ ) μπέρδεψαν του δείκτες στις συγκεντρώσεις ... όπου έβαλαν c1 στο δ/μα ΗΑ που τελικά ήταν στο Δ2 και απαντούσαν για το V1 που στην πραγματικότητα ήταν το Vδ2 ... Σας μπέρδεψα ? Λογικό .. και εγώ μπερδεύτηκα με αυτό που έγραψα αλλά αυτή ήταν η απάντηση .

Πρόταση : μήπως να πάψουμε να περιγράφουμε στις εκφωνήσεις των πανελληνίων τα διαλύματα ως δ/μα ΗΑ αλλά ως δ/μα ΗΑ συγκέντρωσης c κτλ ..  δεν έχω άποψη απλά μια πρόταση καταθέτω.

Στα αξιοσημείωτα του ερωτήματα . Το 3 + 3 στην μοριοδότηση ήταν και τρομακτικά ισοπεδωτικό και τρομερά άδικο για φόρτο εργασίας που απαιτούσε το θέμα. Στο Δ4 ψάχναμε να μοιράσουμε τις πέντε (5) μονάδες και στο Β3 δεν ξέραμε τι να πρωτό-κρατήσουμε.

Σε αυτό το θέμα μόνο το 20% των μαθητών παίρνει 5 ή 6 μόρια ( με άριστα το 6 ).

Γ1

Το 40% των μαθητών παίρνει 7 έως και 9 μόρια ( με άριστα το 9 ). Θεωρώ τραγικό ( και το εννοώ ) εν έτει  2023 να κόβεται η εκφώνηση στο πιο κρίσιμο σημείο της ( εδώ στις τιμές ΔΗ ) και να αλλάζει σελίδα !!! 

Ας εξετάσουμε πραγματικά τη Χημεία και ας αφήσουμε τις "μαμουνιές" για τους άλλους ( πάρα πολλοί οι πρόθυμοι ). Ένα θέμα πρέπει να υπάρχει εξ' ολοκλήρου σε μια σελίδα και να μην αναγκάζεται ο εξεταζόμενος να γυρνά σελίδες και να μεταφέρει δεδομένα από την μια πλευρά στην άλλη. Δεν είναι θέμα Χημείας, είναι θέμα ανθρωπιάς ( πόσο μάλλον όταν απευθύνεσαι σε μαθητές ). 

Γ2 

Το 45% των μαθητών παίρνει 5 ή 6 μόρια ( με άριστα το 6 ). Μάλλον η πιο εύκολη άσκηση του διαγωνίσματος.

Γ3

Τελικά πέφτουν διακρίσεις ? Και δεν αρκεί ένα πινακάκι +- ? Και θέλει και λογάκια ? 

Αυτό εκτιμώ είναι το 1ο σημείο που αρχίζει να βγαίνει η κούραση των μαθητών και αρχίζουν να διαβάζουν λάθος την εκφώνηση ( βοηθά και το σπάσιμο του θέματος σε δύο σελίδες βέβαια ).

Διακρίνουμε μείγματα και όχι συστατικά μειγμάτων. Ο θεματοδότης δεν βοηθά κωδικοποιώντας τα μείγματα ( Μ1 : μείγμα CH3COOH με HCHO κτλ ) ούτε τα δοχεία ( αυτό είναι κατανοητό αφού αυτό είναι άλλη άσκηση ) και οι μαθητές αρχίζουν τα παράξενα γράφοντας ότι εάν δούμε αντίδραση θα είναι το οξύ κτλ κτλ

Ας γράψω όμως δύο λογάκια ακόμα :

1) το πινακάκι βοηθά ( πάρα πάρα πολύ ) αλλά δεν αρκεί 

2) Δεν έχει νόημα ένα ξερό "+" εάν δεν εξηγήσει ο μαθητής πώς αντιλαμβάνεται την πραγματοποίηση μιας αντίδρασης. Άλλο το "αντιδρά" και άλλο το "αντιδρά και το αντιλαμβάνομαι βλέποντας κτλ"

Μαζί με το Β3 ήταν από τις πιο στενάχωρα σημεία του διαγωνίσματος. Μόνο το 25% των μαθητών παίρνουν 8 έως 10 μόρια ( με άριστα το 10 ).

ΒTW τα 6 μόρια είναι τα περισσότερα μόρια που έχουμε δει αυστηρά σε διάκριση. Και νομίζω ότι δεν πρόκειται να δούμε περισσότερα.  

Δ1   

Παρόλο που πολλά γραπτά κατέληγαν "μαγικά" στο ν = 3 άρα C4H10O , το δεντράκι των 3 οργανικών ενώσεων το λύνει σωστά μόνο το 25% των μαθητών. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι το θέμα "παίζει" στις "βουτανόλες" δηλαδή στην πιο κλασική ισομέρεια της Β Λυκείου ( που ναι μεν δεν είναι κυρίαρχο ζητούμενο στην Γ Λυκείου αλλά δεν βγαίνει ΠΟΤΕ από το πίσω μέρος του μυαλού μας όταν λύνουμε δεντράκι ). Μεταξύ μας ( όπως μου σφύριξε ο φίλος μου ο Τ.Μπ. ) αυτό που περιγράφει η άσκηση χημικά ονομάζεται "οπισθογκομέτρηση". Έτσι για να διευρύνουμε την σκέψη μας ...

Δ2   

Πως αλλάζουν οι καιροί !!! Αυτή η άσκηση θα μπορούσε ( και είναι ) η 2η κατηγορία στοιχειομετρικών ασκήσεων στην ενότητα της οξειδοαναγωγής του κεφαλαίου της οργανικής χημείας. Ωστόσο μόνο το 20 % των μαθητών παίρνει 5 ή 6 μόρια ( άριστα το 6 ). Εκτός από τον κλασικό τρόπο επίλυσης ( έστω x mol αντιδρούν προς αλδεϋδη και y mol προς οξύ ) είδα και γραπτά όπου ο μαθητής οξειδώνει όλη την αλκοόλη προς αλδεΰδη ( με περίσσεια οξειδωτικού ) και μετά οξειδώνει μέρος της αλδεΰδης προς οξύ ( με χρήση της υπόλοιπης ποσότητας του οξειδωτικού μέσου ). Δεν κρύβω ότι μου άρεσε πάρα πολύ και αυτός ο τρόπος επίλυσης.

Δ3  

Συντελεστές και χημικές εξισώσεις στην ενότητα της ιοντικής θεωρούνται - από τους μαθητές - καταστάσεις ασύμβατες. Τα λέμε , τα ξαναλέμε αλλά φαίνεται ότι οι βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις / παρανοήσεις των μαθητών είναι ότι πιο δύσκολο να αντιμετωπίσει κανείς μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας. Κatastrofa !!! ( που αναφωνεί και ο "Petar" στο Underground του Κουτσουρίτσα ). Ο συντελεστής "χτυπά" πάντα δύο φορές στην ιοντική ( σαν τον ταχυδρόμο λέω εγώ αλλά κανείς από το ακροατήριο μου δεν το πιάνει ) ... μια στην αντίδραση και άλλη μια στο αλάτι. Αϊ παράτα μας ρε Baltzo ... Το 25% των μαθητών παίρνει 5 ή 6 μόρια ( άριστα το 6 ) στο συγκεκριμένο θέμα.  

Δ4

Κυριολεκτικά θέμα της κατηγορίας "που το θυμήθηκες αυτό ; ". Εγώ αυτά τα θέματα τα εντάσσω στην κατηγορία "όλα ή τίποτα" . Ή παίρνεις όλες τις μονάδες ή τίποτα. Όμως η απόδοση 5 μονάδων στο συγκεκριμένο θέμα μας ανάγκασε να δώσουμε 1 μονάδα στην συγκέντρωση ( !!! ) 1 μονάδα στο pOH και 1 μονάδα στο pH. Εντελώς περιττό θέμα κατά την άποψη μου. Θα μπορούσε να λείπει και οι 5 μονάδες του να μοιραστούν στα άλλα 3 Δ θέματα. Παραδόξως πάει καλύτερα από τα Δ2 και Δ3 μιας που 30 % των μαθητών παίρνουν 4 ή 5 μόρια ( άριστα το 5 ).

Αντί επιλόγου ( sic )

Εκτιμώ ότι εάν θα ήθελα να "τσουβαλιάσω" σε μια σειρά την εκτίμηση για το φετινό διαγώνισμα που εξετάστηκαν οι μαθητές μας θα έλεγα ότι ήταν το ευκολότερο ποιοτικά και το δυσκολότερο ποσοτικά από τα διαγωνίσματα της τελευταίας 5ετίας ( που έχουμε μπει σε ένα άλλο τρόπο εξέτασης του μαθήματος ).

Δεν υπήρχε άλυτο θέμα ... δεν υπήρχε θέμα εκτός ύλης ... δεν υπήρχε παραπλανητική εκφώνηση ή εκφώνηση που αποπροσανατόλιζε τους μαθητές.

Δεν υπάρχει τέλειο διαγώνισμα απλά το φετινό ήταν το καλύτερο ( ελπίζω μέχρι το διαγώνισμα της επόμενης χρονιάς που θα ήθελα να ήταν ακόμα πιο καλό ). Ίσως θα βοηθούσε να μην υπήρχαν οι φασματικές γραμμές του Α4 ( που ο θεματοδότης τις έβαλε για να δείξει ότι προτείνει υπαρκτές τιμές και όχι τυχαίες ) ... θα διατύπωνα πιο μαθητοκεντρικά το Β3 και το Γ3 ... και θα έκανα 8 τις σελίδες των εκφωνήσεων ( τι 7 τι 8 ... πάει το δεντράκι ) για να μην σπάσω την εκφώνηση ενός ( δύο ) θέματος σε δύο μέρη.

Ευτυχώς ( sorry mates ) μετά τη Χημεία ακολούθησε η εξέταση στη Φυσική όπου οι μαθητές είδαν και την άλλη όψη του "εξεταστικού νομίσματος". Θέλεις πολλά θέματα "του χεριού" σου ( ή όσο φτάνει το χέρι σου βρε αδελφέ ) ή θέλεις μια δεύτερη πηγή στο κύκλωμα και στο όριο του εντός / εκτός ύλης και τον χρόνο να την καμαρώνεις χωρίς να ξέρεις τι να κάνεις. Η απάντηση δείχνει να είναι προφανής.

Σας εύχομαι καλά αποτελέσματα ( κοντός ψαλμός ... ) και καλό καλοκαίρι.

Μην ξεχνάτε ότι πάντα στις πανελλαδικές εξετάσεις υπάρχουν "λύπες" και "χαρές". Να εύχεστε οι "λύπες" να έρχονται πρώτες ( ίσως και γενικότερα στην ζωή σας ).