Ο αυτοϊοντισμός του νερού πραγματοποιείται στο καθαρό νερό αλλά και σε κάθε υδατικό δ/μα. Επειδή όμως οι ποσότητες Η3Ο+ και ΟΗ- που προσφέρει στο δ/μα είναι πολύ μικρές σε σχέση με τις αντίστοιχες που προκύπτουν από τις διαστάσεις και τους ιοντισμούς των δ/νων ουσιών , σχεδόν πάντα δεν τον παρουσιάζουμε.
"Σχεδόν πάντα" ...
Στην ανάρτηση αυτή παρουσιάζονται περιπτώσεις όπου η παρουσίαση του αυτοϊοντισμού του νερού είναι απαραίτητη.
Με μια γρήγορη ματιά δεν είδα κάτι που διαφοροποιείται τρελά από την προηγούμενη έκδοση της ΤΘ για την Α Λυκείου. Στο αρχείο υπάρχουν όλα τα Β θέματα μιας που η αφαίρεση των στοιχειομετρικών υπολογισμών στις χημικές αντιδράσεις από την ύλη της Α Λυκείου, έχει ουσιαστικά ακυρώσει όλα τα Δ θέματα της παλιάς ΤΘ.
Το αρχείο είναι διαθέσιμο ...
Η μετατόπιση της ιοντικής ισορροπίας είναι ένα θέμα που ζητείται πολύ συχνά στις πανελλαδικές εξετάσεις χωρίς συνήθως να δυσκολεύει τους μαθητές. Ωστόσο κρύβονται πολλές παγίδες που μπορεί να οδηγήσουν σε "παρεξηγήσεις" και απώλειες μονάδων.
Τα κρίσιμα κατά την άποψή μου σημεία είναι δύο :
1) η αναγραφή της υπάρχουσας ( και ως προς μελέτη ) ιοντικής ισορροπίας.
2) η κατανόηση του γεγονότος ότι η ισορροπία εξελίσσεται μέσα στο νερό δηλαδή ότι ο "χώρος" που λαμβάνει χώρα η ως προς μελέτη ισορροπία είναι το υδατικό δ/μα. Άρα οποιαδήποτε διαταραχή προκαλούμε ( ονομαστικά ) θα πρέπει να την μεταφέρουμε ως διαταραχή ιόντων ( aq ) στο υπό μελέτη διάλυμα.
Ακολουθεί βίντεο που περιγράφει την μελέτη του παραπάνω θέματος μετά από μια σειρά διαταραχών.
Ένα από τα δυσκολότερα ( κατά την άποψη μου ) θέματα που κλήθηκαν να απαντήσουν ( με αιτιολόγηση ) οι μαθητές που εξετάστηκαν στις επαναληπτικές εξετάσεις του 2020 ήταν το θέμα Β3.
Στο θέμα αυτό ζητήθηκε να προβλεφθεί ( 2 μονάδες ) και να αιτιολογηθεί ( 6 μονάδες !!! ) πως μεταβάλλεται η απόδοση μιας αμφίδρομης αντίδρασης της μορφής " 1 -> 2 " σε επίπεδο χημικής ( μοριακής ) ισορροπίας όταν αυξάνουμε την συγκέντρωση του αντιδρώντος σώματος.
Το πιο "δυνατό" θέμα της περσινής σειράς διαγωνισμάτων που δημοσίευσε η παρέα μας ( Μπόκαρης - Παπαδημητρίου - Πέτσιος - Τσαφόγιαννος - Χαρκοπλιάς - Μπαλτζόπουλος ) ήταν το Δ4 στο διαγώνισμα της Χημικής Ισορροπίας .
Το θέμα άρεσε πάρα πολύ σε εμένα ( το έβαλα σε όλα τα τμήματα που δίδαξα πέρυσι τον Νοέμβριο του 2019 ) άρεσε όμως και σε πολλούς άλλους. Κάποιοι από αυτούς το έβαλαν και στις πανελλήνιες του Ιουνίου του 2020 ...
Μια τέτοια περίπτωση παρουσιάζεται σε αυτήν την ανάρτηση.
Οι μαθητές οφείλουν να έχουν κατανοήσει πλήρως τα φαινόμενα που περιγράφονται στην ύλη της Χημείας της Γ Λυκείου ( καμιά φορά και προηγούμενων τάξεων ). Δεν είμαι αντίθετος σε αυτό αρκεί τα θέματα ( άραγε πόσες φορές άραγε θα το γράψω ) να είναι τίμια διατυπωμένα.
Οι μαθητές οφείλουν να διαβάζουν σωστά την εκφώνηση και να αντλούν όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες που είναι διαθέσιμες είτε είναι διατυπωμένες λεκτικά είτε δίνονται μέσα από γραφικές παραστάσεις ή σύμβολα ( είδαμε μέχρι και μοριακά μοντέλα ).
Κλασικό το θέμα της ανάρτησης.
Εύρεση της πιθανής τιμή της πίεσης στη νέα θέση ισορροπίας μετά από μεταβολή του όγκου ( θ : ct ).
Στο βίντεο παρουσιάζονται τρεις (3) περιπτώσεις χημικών συστημάτων με σκοπό να γίνει πιο έκδηλη η διαφοροποίηση στην συμπεριφορά τους.
Κλασική ( 1η ) θεωρητική άσκηση που περιγράφει την εφαρμογή της αρχής Le Chatelier σε χημική ισορροπία.
Προτείνεται :
1) η χρήση της "βοηθητικής" στήλης που περιγράφει τη μετατόπιση της θέσης ισορροπίας και των ποσοτήτων των ουσιών της ισορροπίας
2) Ο έλεγχος εάν η ισορροπία εντάσσεται στην περίπτωση όπου γίνεται πλήρης αναίρεση της επιφερόμενης μεταβολής.
3) η μαθηματική μελέτη ( μέσω της Kc ) της συγκέντρωσης όταν η ποσότητα moles ( αριθμητής ) και ο όγκος του δοχείου ( παρονομαστής ) μεταβάλλονται με τρόπο που δεν μπορεί να βγεί άμεσο συμπέρασμα για το κλάσμα.
4) η χρήση του εμπειρικού "ομόρροπα - αντίρροπα " για τη σύνδεση της μεταβολής της θερμοκρασίας και της μεταβολής της τιμής της Kc
Άλλο ένα "βαρύ" θέμα χημικής ισορροπίας αφορά την ισορροπία εμβόλου που χωρίζει δύο χώρους στους οποίους εξελίσσονται δύο ανεξάρτητες αμφίδρομες αντιδράσεις.
Το θέμα είναι μιας άλλης φιλοσοφίας αλλά μέσα σε αυτό μπορούν να βρεθούν πολλά σημεία ελέγχου γνώσεων που μπορούν να αξιοποιηθούν κατάλληλα.
"Blast from the past" λοιπόν που έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι ή "κανακαιρίσιο" που λέμε εμείς οι Δυτικομακεδόνες ( "από κανέναν καιρό" ). Για αυτό το λόγο έβαλα και τον μαυροπίνακα που θα θυμίσει στους παλιούς εκείνη την τρελή πούδρα με την οποία ήταν καλυμμένα τα χέρια τους από την τριμμένη κιμωλία ( ευτυχώς τότε εγώ δούλευα σε "προχώ" φροντιστήριο που είχε "ασπροπίνακες" από νωρίς ).
Όταν σε ένα δοχεία εξελίσσονται περισσότερες από μια (1) χημικές ισορροπίες , τότε στις εκφράσεις της συγκέντρωσης οι ουσίες συμμετέχουν με την συνολική τους συγκέντρωση.
Ένα παλιό ( "δεσμίτικο" ) θέμα που αφορά την εφαρμογή της αρχής της διατήρησης της μάζας σε αμφίδρομες αντιδράσεις.
Στο βίντεο ( και στο pdf της ανάρτησης ) περιγράφεται η επίλυση δύο (2) ασκήσεων στις οποίες εφαρμόζεται η παραπάνω ( βασικότατη αλλά ξεχασμένη ) αρχή των χημικών αντιδράσεων.
Επανέρχομαι στο ίδιο θέμα με μία διαφορετική άσκηση .
( τελικά αυτή η στοιχειομετρία είναι πολύ πονεμένη "ιστορία" )
"Πιο γρήγορα" vs "πιο πολύ"
Οι μαθητές πρέπει ( οπωσδήποτε ) να μπορούν να αντλούν πληροφορίες μέσα από γραφικές παραστάσεις. Η ενότητα της Χημικής Κινητικής προσφέρεται για ασκήσεις τέτοιου είδους.
Οι μαθητές πολύ συχνά μπερδεύουν μπερδεύουν το "περισσότερο" με το "ταχύτερα".
Η ποσότητα του προϊόντος είναι αποκλειστικά συνάρτηση της ποσότητας του ελλειμματικού αντιδρώντος της αντίδρασης ενώ η ταχύτητα της αντίδρασης εξαρτάται από τους γνωστούς παράγοντες της αντίδρασης.
Δεν κρύβω ότι πέρυσι είχα σπάσει το κεφάλι μου για να καταλάβω "τι εννοεί ο ποιητής" στο μπλε παράθεμα της σελίδας 83 του σχολικού βιβλίου.
Παραλλαγή στο θέμα Δ3 του 2ου διαγωνίσματος Χημικής Κινητικής του Study4exams.
Από τα θέματα που μου άρεσαν πάρα πολύ ...
"Νταξ" ... σήμερα δεν έχω και πολύ καλή ροή στη περιγραφή μου. Κάνω και μερικά σαρδάμ ...
Η video - λύση αφορά το θέμα του προσανατολισμού μιας σύγκρουσης μεταξύ μορίων αντιδρώντων σωμάτων ώστε η σύγκρουση να γίνει αποτελεσματική ( και να οδηγήσει στο σχηματισμό των προϊόντων ) .
Το θέμα προέρχεται από το 1ο διαγώνισμα του Study4exams στη χημική κινητική ( ερώτημα Α1 ).
Η εύρεση της τιμής της ενέργειας ενεργοποίησης ( Ea ) και της μεταβολής της ενθαλπίας από δεδομένο ενεργειακό διάγραμμα με απασχολούσε καιρό, μιας που διαπίστωνα ότι οι μαθητές συνήθως απαντούν "μηχανικά" αλλά κυρίως γιατί "φύτευαν" το πρόσημο του ΔΗ χωρίς επαρκή αιτιολόγηση.
Στο παρακάτω βίντεο παρουσιάζεται ένας τρόπος επίλυσης του συγκεκριμένου θέματος που βγάζει αυτόματα και το ( σωστό ) πρόσημο στην τιμή της Ea και της ΔΗ.
Η καύση της βενζίνης απαιτεί ( όπως όλες οι καύσεις ) την ύπαρξη οξυγόνου. Στους βενζινοκινητήρες το απαιτούμενο οξυγόνο λαμβάνεται από τον ατμοσφαιρικό αέρα. Ο ατμοσφαιρικός αέρας όμως περιέχει και άζωτο ( Ν2 ) και μάλιστα σε πολύ υψηλό ποσοστό ( περίπου 80 % v/v ).
Το άζωτο στις συνθήκες που επικρατούν μέσα στο θάλαμο καύσης του βενζινοκινητήρα αντιδρά με το οξυγόνο και παράγει οξείδια του αζώτου που είναι υπεύθυνα ( μαζί με το CO και το Ο3 ) για το φωτοχημικό νέφος.
Στην ανάρτηση αυτή "βιντεο-λύνεται" μια άσκηση που είναι εμπνευσμένη από την συνολική διεργασία που πραγματοποιείται μέσα σε έναν βενζινοκινητήρα.
Η σύγκριση της τιμής της ενθαλπίας μιας κατάστασης στην υγρή και στην αέρια κατάσταση είναι ένα θέμα που με απασχολούσε πάντα ως προς την διδακτική προσέγγιση της.
Δεν ήθελα ποτέ να μπλέξω με θερμοδυναμικά δεδομένα μιας που δεν νομίζω ότι κάποιος θεματοδότητης θα είχε αυτά στο μυαλό του εάν ζητούσε κάτι τέτοιο.
Στα θέματα του Ιουνίου 2020 υπήρξε ένα ερώτημα Σ/Λ που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ως αφετηρία για την επίλυση του συγκεκριμένου θέματος.
Οδηγίες ( και μερικές επισημάνσεις ) διδασκαλίας του μαθήματος της Χημείας στα Γ.Ε.Λ. για το σχολικό έτος 2020-21.
Το αρχείο είναι διαθέσιμο ...
Ας το δοκιμάσουμε και αυτό ...
Παρακάτω θα βρείτε μια άσκηση ωσμωμετρίας της οποίας την λύση την περιγράφω σε ένα βίντεο.
Η άσκηση συνδυάζει το δεδομένο της εφαρμογής εξωτερικής πίεσης για την αποτροπή του φαινομένου της ώσμωσης με την εύρεση του μοριακού τύπου μιας δ/νης ουσίας ενός δ/τος.
Η άσκηση ...
Θέματα Επαναληπτικών εξετάσεων ΓΕΛ ΝΕΟ σύστημα ( Σεπτέμβριος 2020 )
Θέματα Επαναληπτικών εξετάσεων ΓΕΛ ΠΑΛΑΙΟ σύστημα ( Σεπτέμβριος 2020 )
